Τεκμηρίωση Πολιτικής Ιστορίας
Ο ερευνητικός αυτός άξονας αποσκοπεί στη μελέτη της ιστορίας των κομματικών σχηματισμών και του πολιτικού προσωπικού στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα. Στην παρούσα φάση προωθείται η εκπόνηση ενός ψηφιακού βιογραφικού λεξικού του Ελληνικού κοινοβουλευτικού προσωπικού.
Επιστημονική υπεύθυνη: Κατερίνα Δέδε, Κύρια Ερευνήτρια
Αστική Προσφυγική Εγκατάσταση
Η εγκατάσταση και η ενσωμάτωση των προσφυγικών πληθυσμών που έφτασαν στην Ελλάδα την περίοδο 1922-1924 και εγκαταστάθηκαν στα αστικά κέντρα βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του ερευνητικού αυτού άξονα. Το έργο 100memories συνιστά την κύρια ερευνητική δραστηριότητά την περίοδο αυτή.
Επιστημονική υπεύθυνη: Ελένη Κυραμαργιού, Εντεταλμένη Ερευνήτρια
Πτυχές της Δικτατορίας 1967-1974
Στόχος του ερευνητικού αυτού άξονα είναι μια «ολιστική» προσέγγιση στη μελέτη της στρατιωτικής δικτατορίας του 1967-1974 και των επιπτώσεών της στη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία, με τη συστηματική διερεύνηση όλων της των πτυχών (στο πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό πεδίο), σε μια προσπάθεια να ιστορικοποιηθεί η μελέτη εκείνης της περιόδου, δημιουργώντας παράλληλα και την απαραίτητη προαπαιτούμενη έγκυρη ερευνητική υποδομή.
Επιστημονικός υπεύθυνος: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών
Χρηματοδοτούμενα Έργα υπό εξέλιξη
Αντικείμενα σε Κίνηση
Το έργο Αντικείμενα σε Κίνηση (100objects) εστιάζει στην ιστορία των εκπατρισμένων αντικειμένων του 1922-1924. Στόχος του είναι να εντοπίσει 100 αντικείμενα και να προτείνει μέσα από την εξέτασή τους μια μεθοδολογία έρευνας της προσφυγικής ιστορίας εκπατρισμού και εγκατάστασης. Παράλληλα θα δημιουργηθεί μία ψηφιακή έκθεση των αντικειμένων αυτών. Μέσα από τα αντικείμενα εκείνα που διάλεξε μια οικογένεια ή ένας άνθρωπος να διασώσει και να μεταφέρει σε μια στιγμή απώλειας των σταθερών σημείων αναφοράς αναδεικνύονται τόσο οι συνθήκες της προσφυγικής στιγμής, όσο και ο υλικός κόσμος που μεταφέρεται στη νέα πατρίδα. Η τελική ψηφιακή έκθεση του έργου θα φιλοξενηθεί στον ιστότοπο του έργου 100memories. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο της πρόσκλησης του Υπουργείου Πολιτισμού για ερευνητικές δράσεις σχετικών με την έννοια του εκπατρισμού με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την άφιξη και ενσωμάτωση των ελληνικών πληθυσμών στην Ελλάδα μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2022.
Ομάδα Έργου
Ελένη Κυραμαργιού, Εντεταλμένη Ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ, επιστημονική υπεύθυνη
Όλγα Λαφαζάνη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ
Χρήστος Χρυσανθόπουλος, υποψήφιος διδάκτορας Ιστορίας Πανεπιστήμιο Πατρών, επιστημονικός συνεργάτης ΙΙΕ
100memories: Ολοκληρωμένη δράση φυσικής και ψηφιακής τεκμηρίωσης και προβολής της μικρασιατικής προσφυγικής μνήμης
Το ερευνητικό έργο «100memories» εστιάζει στην ελληνική προσφυγική εμπειρία με αφορμή την συμπλήρωση ενός αιώνα από την προσφυγική μετακίνηση του 1922 και την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε. Το «έργο επιχειρεί να συνδέσει την ιστορική έρευνα για την προσφυγική εγκατάσταση και τις πληθυσμιακές μετακινήσεις του 20ού αιώνα από και προς τον ελληνικό χώρο με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογικών μεθόδων και εργαλείων με στόχο την τεκμηρίωση, διάδοση και αναπαράσταση όχι μόνο της ιστορικής μνήμης γύρω από τον προσφυγικό πληθυσμό αλλά τον τρόπο που σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο η ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας συνυφαίνεται με την προσφυγική άφιξη και εγκατάσταση και τις μετέπειτα πληθυσμιακές μετακινήσεις που σημειώθηκαν. Η πόλη και τα ίχνη των επάλληλων αυτών πληθυσμιακών μετακινήσεων βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μας. Το έργο εστιάζει σε τέσσερις κομβικές για την προσφυγική εμπειρία πόλεις-λιμάνια (Πειραιάς, Βόλος, Θεσσαλονίκη και Χανιά) και απευθύνεται στους κατοίκους και τους επισκέπτες τους μέσα από τις φυσικές δράσεις που θα υλοποιηθούν στις πόλεις αυτές αλλά ταυτόχρονα απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό –στην Ελλάδα και το εξωτερικό μέσα από ένα δίγλωσσο ιστότοπο.
Το Έργο υλοποιείται σε συνεργασία με τον Συνεταιρισμό Εργαζομένων SOCIALITY και τον Συνεταιρισμό Εργαζομένων COMMONSPACE και εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020. Ενιαία Δράση Κρατικών Ενισχύσεων Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης & Καινοτομίας. «Ερευνώ - Δημιουργώ - Καινοτομώ». Το Έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2023.
Περισσότερες πληροφορίες στον σύνδεσμο: https://100memories.gr/
Ομάδα Έργου
Ελένη Κυραμαργιού, Εντεταλμένη Ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ, επιστημονική υπεύθυνη
Όλγα Λαφαζάνη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ
Χρήστος Χρυσανθόπουλος, υποψήφιος διδάκτορας Ιστορίας Πανεπιστήμο Πατρών, επιστημονικός συνεργάτης ΙΙΕ
Γιώργος Κουμαρίδης, επιστημονικός συνεργάτης ΙΙΕ/EIE
Κατερίνα Αναγνωστάκη, επιστημονικός συνεργάτης ΙΙΕ/EIE
Θανάσης Μπέτας, μεταδιδακτορικός ερευνητής ΙΙΕ/ΕΙΕ
Κωνσταντία Μουστάνη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ
Ελίνα Καπετανάκη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ
Χάρης Τσαβδάρογλου, μεταδιδακτορικός ερευνητής ΙΙΕ/ΕΙΕ
Α' Ελληνική Δημοκρατία: Άτλαντας των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών στα χρόνια της Επανάστασης
Το Έργο υλοποιείται σε συνεργασία με τη Βιβλιοθήκη της Βουλής και εντάσσεται στον κύκλο δράσεων του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία «1821-2021. Συνεχίζει και επεκτείνει θεματολογικά το πρόγραμμα «Αντιπρόσωποι των Εθνοσυνελεύσεων και Βουλευτικό. Βιογραφική Τεκμηρίωση» με τη μορφή ψηφιακού άτλαντα, ο οποίος θα περιλαμβάνει τα σχετικά με τις εκλογικές διαδικασίες κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821: σύντομη περιγραφή της διαδικασίας, αποτελέσματα και εκλεγμένοι βουλευτές ανά εκλογική περιφέρεια, θεσμικά σώματα, σχετικά κείμενα. Ο εκλογικός αυτός άτλαντας θα συνοδεύεται από επιλεγμένα τεκμήρια σχετικά με την ανάπτυξη των αντιπροσωπευτικών δημοκρατικών θεσμών κατά την Ελληνική Επανάσταση. Το Έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιούλιο του 2022.
Ομάδα Έργου
Κατερίνα Δέδε, Κύρια Ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ, επιστημονική υπεύθυνη
Σάκης Δημητριάδης, Διδάκτορας Ιστορίας ΕΚΠΑ, επιστημονικός συνεργάτης ΙΙΕ/EIE
Μαργαρίτα Λιάγκα, υποψήφια διδάκτορας Ιστορίας ΑΠΘ
Βαγγέλης Σαράφης, υποψήφιος διδάκτορας Ιστορίας ΕΚΠΑ
Βάση δεδομένων των Γερμανικών στρατιωτικών και παραστρατιωτικών μονάδων στην Ελλάδα 1941-1944/45
Το Έργο αυτό αποσκοπεί στον εντοπισμό και την καταγραφή όλων των Γερμανικών στρατιωτικών και παραστρατιωτικών μονάδων που στάθμευσαν περιστασιακά ή μακροχρόνια και έδρασαν κατά καιρούς στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Η βάση δεδομένων που θα δημιουργηθεί, θα αποτελέσει εργαλείο για την εμβάθυνση στην ιστορική γνώση της περιόδου εκείνης, καθώς θα βοηθήσει στην αναγνώριση των Γερμανικών μονάδων που ενεπλάκησαν σε εγκλήματα πολέμου, θα διευκρινίσει περαιτέρω το αριθμητικό εύρος των δυνάμεων κατοχής και θα ρίξει φως στη δομή και στην εξέλιξη των στρατιωτικών και παραστρατιωτικών μονάδων. Το Έργο αυτό, που χρηματοδοτείται από πόρους του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον, ξεκίνησε τον Μάιο του 2019 και προβλέπεται να ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2021.
Περισσότερες πληροφορίες στον σύνδεσμο: www.eie.gr/godb
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ. Βαλεντίν Σνάιντερ, Φιλοξενούμενος ερευνητής, ΙΙΕ/EIE
Εποπτεύουσα: Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου, Διευθύντρια Ερευνών, ΙΙΕ/EIE
Αναστασία Χαρτοματσίδη, Υποψήφια διδάκτορας ΕΚΠΑ, επιστημονική συνεργάτρια, ΙΙΕ/EIE
Ναταλία Τσούρμα, Υποψήφια διδάκτορας ΕΚΠΑ, επιστημονική συνεργάτρια, ΙΙΕ/EIE
Lukas Hennies, υποψήφιος διδάκτορας, εξωτερικός συνεργάτης , ΙΙΕ/EIE
Λεξικό των ελληνικών κοινοβουλευτικών κομμάτων 1844-1967
Το Έργο έχει ως αντικείμενο τη συγκρότηση «Ιστορικού Λεξικού Ελληνικών Κοινοβουλευτικών Κομμάτων 1844-1967», το οποίο θα καλύπτει ερευνητικά 123 χρόνια κοινοβουλευτικού βίου. Στόχος του έργου είναι η ευσύνοπτη παρουσίαση, υπό τη μορφή λημμάτων, της ιστορίας των κομμάτων που κατέλαβαν, μέσα στην εν λόγω περίοδο, έδρανα στο ελληνικό κοινοβούλιο.
Επιστημονική επιτροπή Έργου
Κατερίνα Δέδε, Κύρια Ερευνήτρια IIE/EIE, επιστημονική υπεύθυνη
Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Διευθυντής Ερευνών, IIE/EIE
Λίνα Λούβη, Καθηγήτρια / Πάντειο Πανεπιστήμιο
Ηλίας Νικολακόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής / Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σωτήρης Ριζάς, Διευθυντής Ερευνών / Ακαδημία Αθηνών
Συλλογικά ερευνητικά προγράμματα
Ο ρόλος των πολιτιστικών και κοινωνικών δικτύων σε συνθήκες πολιτικής καταπίεσης
Το Έργο ξεκίνησε ως επιμέρους δράση του Προγράμματος «Κρηπίς»: Κύρτου πλέγματα της ΓΓΕΤ /ΕΣΠΑ 2007-2014 και συνεχίζεται στο πλαίσιο του Προγράμματος «Αναβαθμίς» της ΓΓΕΤ / ΕΣΠΑ 2014-2020. Αντικείμενο του Έργου είναι η τεκμηρίωση, χαρτογράφηση και διερεύνηση της λειτουργίας των δικτύων πολιτιστικής και κοινωνικής δραστηριότητας, στη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας 1967-1974 και στόχος του η δημιουργία μιας ψηφιακής εφαρμογής στην οποία θα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας. Κάθε εγγραφή προβλέπεται να περιλαμβάνει τη θέση στην οποία βρίσκεται το υπό έρευνα σημείο, το είδος και την επωνυμία του, τη χρονολόγηση της δραστηριότητάς του εντός της περιόδου της δικτατορίας, μια σύντομη περιγραφή, ένα ιστορικό σημείωμα, την αναπαραγωγή βασικών τεκμηρίων που το αφορούν και μια ενδεικτική βιβλιογραφία και διαδικτυογραφία.
Επιστημονικός υπεύθυνος έργου: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Διευθυντής Ερευνών, IIE/EIE
Συνεργάτρια: Ελένη Κούκη (διδάκτορας Παν. Αθηνών)
Βιογραφικό Λεξικό Ελλήνων Βουλευτών
Το Έργο αποτέλεσε επιμέρους δράση του Προγράμματος «Αναβαθμίς» της ΓΓΕΤ / ΕΣΠΑ 2014-2020 του ΙΙΕ και επιχειρεί τη χαρτογράφηση των κοινοβουλίων της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας μέσω της συγκρότησης ενός βιογραφικού λεξικού των 858 βουλευτών της περιόδου (https://greek-parliament-members.anavathmis.eu). Τα λήμματα εστιάζουν στην πολιτική δράση των προσώπων κατά τη διάρκεια του βίου τους και συνοδεύονται από τη σχετική βιβλιογραφία. Προκειμένου τα πρόσωπα να ενταχθούν στο ευρύτερο πλαίσιο των εκλογικών διαδικασιών της περιόδου, παρατίθενται σύντομα κείμενα για τις εκλογές του 1946, 1950, 1951, 1952 και 1956, τα οποία συνοδεύονται από ποικίλα τεκμήρια, καθώς και τα κόμματα / συνασπισμοί που έλαβαν μέρος σε αυτές. Ωστόσο οι πολιτικές μετακινήσεις βουλευτών, η συγκρότηση νέων κοινοβουλευτικών ομάδων αλλά και κομμάτων, καθώς και η συγχώνευση κάποιων, μετέβαλαν συχνά τον συσχετισμό δυνάμεων εντός του Κοινοβουλίου. Οι μεταβολές αυτές αποτυπώνονται σε μία σειρά από γραφήματα για κάθε κοινοβουλευτική περίοδο. Τέλος, η ιστοσελίδα προσφέρει τη δυνατότητα πολλαπλών αναζητήσεων των βουλευτών (αλφαβητικά, ανά κοινοβουλευτική περίοδο, ανά κόμμα, ανά εκλογική περιφέρεια) σε μία προσπάθεια να καλυφθούν ποικίλα ερωτήματα των χρηστών.
Ομάδα Έργου
Κατερίνα Δέδε, Κύρια Ερευνήτρια, επιστημονική υπεύθυνη, ΙΙΕ/ΕΙΕ
Μαργαρίτα Λιάγκα, υποψήφια διδάκτορας Ιστορίας ΑΠΘ
Ολοκληρωμένα Χρηματοδοτούμενα Έργα
Αντιπρόσωποι Εθνοσυνελεύσεων και Βουλευτικό
Το Έργο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη Βιβλιοθήκη της Βουλής και επικεντρώνεται στην καταγραφή των πληρεξουσίων των τεσσάρων πρώτων Εθνοσυνελεύσεων (1821-1829) και στην καταγραφή και βιογραφική τεκμηρίωση των παραστατών του Βουλευτικού Σώματος για τις τρεις περιόδους της Διοίκησης (1822-1826).
https://representatives1821.gr/
Ομάδα Έργου
Επιστημονικός υπεύθυνος: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Διευθυντής Ερευνών, IIE/EIE
Κατερίνα Δέδε, Εντεταλμένη Ερευνήτρια, ΙΙΕ/ΕΙΕ
Μαρία Αρβανίτη, υποψήφια διδάκτορας ΕΚΠΑ
Βαγγέλης Σαράφης, υποψήφιος διδάκτορας ΕΚΠΑ
Η Γενική Ασφάλεια της Μεσογείων επί δικτατορίας
Το Έργο εκπονήθηκε στο πλαίσιο σύμβασης μεταξύ ΓΓΕΤ και ΕΙΕ, με αντικείμενο την ιστορική διερεύνηση της λειτουργίας του κτιρίου της λεωφόρου Μεσογείων 14-18, ως έδρας της Υποδιεύθυνσης Γενικής Ασφαλείας Αθηνών κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2018. Τα συμπεράσματα της έρευνας εκδόθηκαν σε βιβλίο (βλ. δημοσιεύματα).
Επιστημονικός υπεύθυνος: Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Διευθυντής Ερευνών, IIE/EIE
Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα και η πρώτη προσπάθεια θεσμικής πολιτικής δικτύωσης: οι Λέσχες Φιλελευθέρων
Η ψηφιακή εφαρμογή που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος «Κρηπίς»: Κύρτου πλέγματα της ΓΓΕΤ /ΕΣΠΑ 2007-2014 παρουσιάζει τα πρώτα ευρήματα μιας υπό εξέλιξη έρευνας σχετικά με το πολιτικό δίκτυο του Κόμματος Φιλελευθέρων, όπως αυτό αποτυπώνεται στη σύσταση συλλόγων, συνδέσμων και λεσχών του κόμματος. Στην ψηφιακή εφαρμογή αναδεικνύεται, μέσω των πρώτων ευρημάτων –με έμφαση στην πρώτη δεκαετία–, ένα ευρύ πολιτικό δίκτυο του Κόμματος Φιλελευθέρων μέσω της παρουσίασης 84 σημείων που καλύπτουν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, ενώ περιλαμβάνονται ενδεικτικά και κάποια του εξωτερικού.
Επιστημονική υπεύθυνη: Κατερίνα Δέδε, Εντεταλμένη Ερευνήτρια, ΙΙΕ/ΕΙΕ