ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ > Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Ιστορία του Πολιτισμού: Παιδεία, Θεσμοί, Τέχνη

Οικονομική και Κοινωνική Ιστορία

Πολιτική Ιστορία

 


 

Γεωγραφική Παιδεία και Ιστορία της Χαρτογραφίας

Το Πρόγραμμα υπάγεται στο ευρύ πεδίο της πολιτισμικής ιστορίας και της ιστορίας των ιδεών. Αντικείμενό του είναι η ιστορική μελέτη των προσλήψεων αναπαραστάσεων του χώρου (κείμενα και εικόνες) ως κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών κατασκευών. Επιχειρεί να διερευνήσει την ιστορικότητα των ποικίλων χωρικών αναπαραστάσεων και εννοιών, να αναλύσει τους μηχανισμούς και τις λειτουργίες τους και να ερμηνεύσει τις αλληλεξαρτήσεις τους με την πολιτιστική, κοινωνική και πολιτική ιστορία. Το Πρόγραμμα εστιάζεται ειδικότερα στην ιστορία των προσλήψεων και αναπαραστάσεων της Ελλάδας και του ευρύτερου ελληνικού χώρου κατά τους νεώτερους χρόνους. Επιχειρεί να διερευνήσει την επίδραση της γεωγραφικής παιδείας και των μηχανισμών συγκρότησης των ταυτοτήτων, τοπικών, περιφερειακών ή εθνικών.

Στο πλαίσιο του Προγράμματος έχουν αναπτυχθεί ποικίλα εξειδικευμένα έργα, χρηματοδοτούμενα από εθνικούς και διεθνείς φορείς, δημόσιους και ιδιωτικούς, καθώς και σε συνεργασία με ελληνικούς και ξένους φορείς.

Τα ερευνητικά πεδία του Προγράμματος περιλαμβάνουν:

  • την συγκρότηση των τοπικών και περιφερειακών χωρικών εννοιών,
  • τον χώρο των ναυτικών επικοινωνιών κατά τους πρώιμους νεώτερους χρόνους,
  • τις έννοιες της νησιωτικότητας και τις προσλήψεις του νησιωτικού χώρου,
  • τις κοινωνικές και πολιτισμικές λειτουργίες της ιερής τοπογραφίας,
  • τα αρχαιογνωστικά και πατριωτικά ενδιαφέροντα για τον ιστορικό χώρο,
  • τη συγκρότηση της εθνικής εδαφικότητας.

Οι έως τώρα δράσεις του Προγράμματος περιλαμβάνουν: την διοργάνωση μεταπτυχιακών σεμιναρίων στην Ελλάδα και το Εξωτερικό (Γαλλία, Ιταλία), τον εμπλουτισμό Βάσης Δεδομένων πρωτογενών πηγών (http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/23163) την έκδοση σωμάτων πρωτογενών πηγών, και εξειδικευμένων μελετών, την πρακτική εκπαίδευση μεταπτυχιακών ερευνητών και μεταδιδακτόρων.

 

Μέλη

Γιώργος Τόλιας, Διευθυντής Ερευνών, Υπεύθυνος Προγράμματος

Άλλα Μέλη

Εξωτερικοί Συνεργάτες:
Δημήτρης Λούπης

Υπότροφοι:
Anca Dan (2010-2011)
Sonja Brentjes (2013)
Ewa Janion (2012-2014)


 

Ερευνητικά Έργα

Προγράμματα Εξωτερικής Χρηματοδότησης

  • 2006-12: «Ιστορία της Χαρτογραφίας του ελληνικού χώρου». Χρηματοδότηση: Ίδρυμα Σαμούρκα.
  • 2007“Island Cartographies”. Χρηματοδότηση: Ευρωπαϊκό Δίκτυο Αριστείας Ramses2.
  • 2005-07: «Στα βήματα του Παυσανία: η αναζήτηση της ελληνικής αρχαιότητας». Χρηματοδότηση: «Ανοιχτές Θύρες», 7ο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Στήριξης και Υπουργείο Πολιτισμού. 
  • 2005-07: «Ελληνική χαρτογραφία: τα τεκμήρια (15ος-19ος αιώνας)». Χρηματοδότηση: by the European Union - European Regional Development Fund and the Greek Public Domain (3rd CSF 2000-2006), στο πλαίσιο του προγράμματος «Πανδέκτης».
  • 1998-99: «Η χαρτογράφηση της Μεσογείου. Mediterranean Cartography». Χρηματοδότηση: Ίδρυμα Ι. Φ. Κωστοπούλου.
  • 1997-99: «Οι ελληνικοί ναυτικοί χάρτες – πορτολάνοι, 15ος-17ος αιώνας». Χρηματοδότηση: Ευρωπαϊκή Ένωση, Εκδόσεις Ολκός και Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας.

 

Συνέδρια και Εκδηλώσεις
  • 2007: Island Cartographies: Knowledge and Power / Cartographie des iles. Enjeux de savoir - enjeux de pouvoir, Ermoupolis, Syros, 16-17 July. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Αριστείας Ramses2 και τα Σεμινάρια της Ερμούπολης, του ΚΝΕ/ΕΙΕ.
  • 2007: Στα βήματα του Παυσανία: η αναζήτηση της ελληνικής αρχαιότητας, Αθήνα, 3-5 Μαΐου. Διεθνές Συμπόσιο, συνδιοργάνωση Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών, στο πλαίσιο του Προγράμματος «Ανοιχτές Θύρες», 7ο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Στήριξης.
  • 1999: 18th International Conference on the History of Cartography, Αθήνα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών, 11-17 Ιουλίου 1999. Συνδιοργάνωση με την Ελληνική Εταιρεία Χαρτογραφίας και την Imago Mundi Ltd.
  • 1996: Η εικόνα της Ελλάδας στην Δύση, 17ος – 19ος αιώνας: νέες προσεγγίσεις, Διεθνής συνάντηση, Αθήνα, 23 Απριλίου. Διοργάνωση ΚΝΕ/ΕΙΕ, με χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού.

 

 

Συνεργασίες
  • 2010-2014: The Traditions of Mediterranean Humanism and the Challenges of Our Times: The Frontiers of Humanity. Α four-year international PhD project in the humanities, conducted by the Institute for Interdisciplinary Studies 'Artes Liberales' of the University of Warsaw (project director: Prof. Jerzy Axer). The project has been designed by an international team of 36 scholars and is devoted to the interdisciplinary exploration of the traditions of Mediterranean humanism faced with the challenges of our contemporary world.
  • 2009-2013: Projet d'Anville. Bibliotheque Nationale de France, Coordinator: Catherine Hoffman. The project is devoted to the study and publication of the work of J. B. Bourguignon d'Anville, a leading humanist geographer of the French Enlightenment.
  • Ramses2: Euro-Mediterranean Research Network of Excellence [Ramses2Reseau euro-mediterraneen des centres de recherche en sciences humaines sur l'aire mediterraneenne] (2005-2008). Work Package I.1: Memoires en Mediterranee, entre histoire et politique. Ramses2 groups 30 research institutions and different research units, Centre National de la Recherche Scientifique (France) research units within the Euro-Mediterranean area. It is funded by the European Commission within the framework of the European Research Policy (FP6). The Ramses2 Network is coordinated by the CNRS.
  • 2000-2002: CULTUCADSES. Α Project financed by the European Union (FESR), Intereg II (Italia-Slovenia) in collaboration with the Marco Polo System. Coordinators: Paolo Costa and Giandomenico Romanelli. Member of the scientific committee of the Museo Correr's sub-project "Navigare e descrivere", coordinated by Camillo Tonini and Piero Lucchi. 
  • 1999-2004: The History of Cartography Project. Coordinator: David Woodward, University of Wisconsin-Madison. Member of the project for the preparation of volume three, Cartography in the European Renaissance.

 

 

Εκδόσεις

Μονογραφίες

- (επιμ., σε συνεργασία με τις N. Bouloux και A. Dan), Orbis disciplinae: hommages en l’honneur de Patrick Gautier Dalché, Turnhout, Brepols, 2017, 841 σ.
- (επιμ., σε συνεργασία με τον Gilles Grivaud), Cyprus at the Crossroads: Geographical Perceptions and Representations of Cyprus from the Fifteenth Century, Αθήνα, Sylvia Ioannou Foundation, 2014, 245 σ.
-, Mapping Greece, 1420-1800: Maps in the Margarita Samourkas Collection. Catalogue of maps compiled by Leonora Navari, New Castle, Delaware – Athens, Oak Knoll Press, ‘t Goy-Houten: HES & DE GRAAF Publishers and NHRF, 2012, 546 σ.
- (επιμ.), Αιγαίο πέλαγος, χαρτογραφία και ιστορία, 15ος-17ος αιώνας (κατάλογος έκθεσης), Αθήνα, MIET, 2010, 276 σ.
-, Challenged Territories: Cartographies of Greece and the Levant during the Ottoman Era, Analecta Isisiana CXII, Istanbul, Isis Press, 2010, 255 σ.
-, Ιστορία της χαρτογραφίας του ελληνικού χώρου, 1420-1800. Χάρτες της συλλογής Μαργαρίτας Σαμούρκα. Κατάλογος συλλογής: Λεονόρα Ναβάρη. Αθήνα, INE/EIE, 2008, 540 σ.
-, Χάρτες και ιστορίες. Ελληνικές τοπογραφίες της Αναγέννησης και των Φώτων, Θεσσαλονίκη, Ζήτης, 2008, 256 σ.
- (επιμ., σε συνεργασία με τους M. Georgopoulou, C. Guilmet, Y. Pikoulas and C. Staikos), Following Pausanias: The Quest for Greek Antiquity, New Castle, DE / Αθήνα, Oak Knoll Press for the NHRF and the Gennadion Library, 2007, 253 σ.
- (επιμ., σε συνεργασία με τον D. Loupis), Eastern Mediterranean Cartographies, ΙΝΕ/ΕΙΕ, Τετράδια εργασίας 25/26, 2004, 404 σ.
-, Τα Νησολόγια: η συντροφιά και μοναξιά των νησιών, Αθήνα, Ολκός, 2002, 192 σ.
(σε συνεργασία με τους Φ. Δακορώνια, Δ. Κωτούλα, Ε. Μπαλτά & Β. Συθιακάκη), Λοκρίδα: ιστορία και πολιτισμός, Αθήνα, Κτήμα Χατζημιχάλη, 2002, 190 σ.
-, Greek Cartography in Print, 16th-19th century, from the Gennadius Library Collections, (κατάλογος έκθεσης), Αθήνα, Society for Hellenic Cartography / Centre for Néohellenic Recherche / Imago Mundi Ltd., 1999, 40 σ.
-, The Greek Portolan Charts, 15th-17th century: A Contribution to the Mediterranean Cartography of the Modern Period, Αθήνα, Ολκός, 219 σ.
-, La Médaille et la Rouille, Images de la Grèce Moderne dans la Presse Littéraire Parisienne 1794-1815, Paris & Athènes, Hatier & librairie Kaufman, 1997, 530 σ.
-, (εκδ. πηγών), Ο πυρετός των μαρμάρων: Μαρτυρίες για τη λεηλασία των ελληνικών μνημείων 1800-1820: Τα Ελγίνεια, ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα, ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνος στις Βάσσες, η αρπαγή της Αφροδίτης της Μήλου, Αθήνα, Ολκός, 1996, 262 σ.
-, British Travellers in Greece 1750-1820 (κατάλογος έκθεσης), Athens and London, Foundation for Hellenic Culture, 1995, XXX και 106 σ.
-, (εκδ. πηγών), Ανταποκρίσεις από την Ελλάδα 1879-1897. Κείμενα των Joseph Reinach, Charles Maurras και Jean Moréas, Αθήνα, Ολκός, 1993, 143 σ.
Mani, a Cultural Itinerary, 1993-1994: Travelers to the Mani, 15th-19th century, an Exhibition of Historical Material (κατάλογος έκθεσης), Αθήνα, CNR/NHRF, 1993, 144 σ.
-, The Cartography of Hellenism 1830-1930: One Hundred Years, (κατάλογος έκθεσης), Αθήνα, ΕΕΧ/ΕΛΙΑ, 1992, 80 σ.

 




 

© National Hellenic Research Foundation (NHRF), 48 Vassileos Constantinou Ave., 11635 Athens, Greece, Tel. +302107273700, Fax. +302107246618