Η οικονομική και κοινωνική ιστορία μελετά την οικονομία και την κοινωνία στον ελληνικό χώρο και στην ελληνική διασπορά κατά τη μεταβυζαντινή και νεότερη περίοδο και ακολούθως στο ελληνικό κράτος. Αντικείμενο της έρευνας είναι η εξέλιξη της οικονομίας, καθώς και οι τρόποι με τους οποίους τα άτομα, τα νοικοκυριά, οι διοικητικοί και κυβερνητικοί σχηματισμοί συνέβαλλαν και συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική αλλαγή. Ενδιαφέρουν οι εμπορικές, βιομηχανικές και χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, τα δίκτυα, η συγκρότηση των οικισμών, οι μετακινήσεις των πληθυσμών, οι αγορές, καθώς και οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας των ανθρώπων.
Ιστορικό
Η οικονομική και κοινωνική ιστορία αποτέλεσε ένα κεντρικό πεδίο έρευνας στο αυτόνομο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών με καταβολές στη μεταπολιτευτική περίοδο της ανανέωσης των ερευνητικών στόχων και δραστηριοτήτων του Ινστιτούτου. Ο τομέας Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας 18ος-20ος αιώνας οργανώθηκε το 2006 με τη σύγκλιση και συνένωση δυνάμεων παλαιότερων προγραμμάτων του ΙΝΕ. Τα αρχικά προγράμματα, η περιγραφή τους και οι πρώτοι διευθυντές ερευνών ήταν τα εξής:
«Μηχανισμοί της αγροτικής οικονομίας στις ελληνικές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και στις Βενετικές κτήσεις, 15ος- 19ος αι»
Υπεύθυνος: Σπύρος Ασδραχάς, συνεργάτες: Ευτυχία Λιάτα, Ευαγγελία Μπαλτά, Ελευθερία Ζέη.
Το πρόγραμμα ήταν κατανεμημένο σε προσωπικές εργασίες με κύριο αιτούμενο την ανάδειξη των μηχανισμών που καθόριζαν την οικονομία της υπαίθρου στις ελληνικές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στις Βενετικές κτήσεις. Πεδία παρατήρησης ήσαν καταρχήν η Θεσσαλία, η περιοχή των Σερρών, η Κέρκυρα, η Αργολίδα και η Πάρος. Το κύριο τεκμηριωτικό υλικό ήταν οι παντοειδείς καταστιχώσεις (15ος-19ος αιώνας) δημοσιονομικού και δικαιϊκού χαρακτήρα, οι νομισματικές αντιστοιχίες στις τουρκοκρατούμενες και βενετοκρατούμενες περιοχές του ελληνικού χώρου. Οι οθωμανικές καταστιχώσεις κεφαλικού φόρου αποτελούσαν εξαρχής ειδική κατεύθυνση αυτού του προγράμματος.
Στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιούνταν ανοικτό εβδομαδιαίο σεμινάριο στο ΙΝΕ (Σπύρος Ασδραχάς, Βίωση και καταγραφή του Οικονομικού. Η μαρτυρία της απομνημόνευσης, κύκλος Σεμιναρίων, εκδοτική φροντίδα Ευτυχία Λιάτα, Άννα Ματθαίου, Πόπη Πολέμη, ΙΝΕ/ΕΙΕ 2007 σ. 255, ISBN 978-960-7916-59-4).
